Kültür ve Sanat

Kuzey Kıbrıs’ın toplum hayatı gelenek, görenek, adetleri ve sosyal yaşantıları doğal güzellikleri gibi çok renklidir. Düğün, sünnet, bayram, gibi sosyal törenleri, aile ilişkileri ve ailelerin bir araya gelip çeşitli etkinliklerde bulunması çok önemlidir. Toplumsal dayanışma duygusu çok yüksektir. Kıbrıs Türk Toplumunun karakteristik özelliklerinin başında “Konuk Ağırlama” gelir ki bu, tüm dünyada bilinen geleneksel Türk Konukseverliğinin ta kendisidir. Misafirlerin en kıdemlisi ve yaşlısı en saygın kişi olup tüm toplumun değer verdiği bir şekilde ağırlanır. Kahve ikram kültürü çok gelişmiştir. Tanımadığınız bir ortama girdiğinizde bile mutlaka bir kahve ikram edilir. Ikram ve konukseverlik Kuzey Kıbrısta günlük hayatın en belirgin özelliğidir.

Mevsiminde, limon, mandalina gibi turunçgillerden özenle hazırlanan buz gibi şerbetler, yazın sıcak günlerinde evlerin balkonunda, verandasında veya bahçesinde misafirlere ikram edilir. Macunlar da misafirlere yapılan ikramın başında gelir. Dikkat gerektiren bir şekilde hazırlanmış birbirinden güzel ve lezzetteki macunların ikramı, sunumu özel bir seremoniyi gerektirir. Ceviz macunu, tercih edilen en kıymetli ikramdır. Küçük bir kapta, küçük çatallarla ve bir bardak suyla ikram edilir.

Ceviz, karpuz, bergamut, incir, kabak, ayva macunları, portakal reçeli, hurma macunu, üzüm reçeli, alıç reçeli, turunç macunu, çilek reçeli, erik reçeli, armut kompostosu, şeftali kompostosu, harup pekmezi, elma kompostosu, her evde bulunan ve misafirlere severek ikram edilen leziz tatlı çeşitleridir.

Tarihin çok eski yıllarına uzanan değişik kültürlerin etkisiyle Kıbrıs yemekleri bu kültürlerin mozayiğini yansıtır. Kıbrıs’lılar kendilerine özgü, lezzetli yemekler yaratmayı başarmışlardır. Yemeğin pişirilmesi ve sunumu Kıbrıs İnsanı için çok önemlidir. Bu bir kültürdür ve kendine has karakterini yansıtır. Mesela “ Mulihiya” gerek hazırlanışı gerek sunumu ile Kıbrıslıların bir milli yemeği olmuştur. Mulihiya bitkileri özenle seçilir, taze veya kurusundan parça etli, veya parça tavuklu mulihiya yemeği yapılır. Kıbrıs halkının damak zevkine hitap eder. Kuzey Kıbrıs’a tanıyanlar, bu damak zevkini ve yemeklerin tadını da iyi bilirler. Patatesin ise bu kadar lezzetli olduğunu ancak burada anlarsınız. Ayrıca fırın kebabı, ikram edilen yemeklerin başında gelir. Hemen hemen her evin bahçesinin bir köşesinde bir fırın vardır. Büyüklüğüne göre bu fırında köy ekmeği, fırın kebabı, çeşitli hamur işleri pişirilir. Ayrıca fırın kebabı ikram eden her lokantanın mutlaka bir fırını vardır. Çeşitli zamanlarda aileler kilometrelerce uzaklıktaki bir lokantaya bu fırın kebabının lezzetini tatmak için giderler.

Şeftali kebabı, şiş kebabı, küp kebabı, köfte, fırın kebabı, et ve tavuk döner, mulihiya, bamya, tavuk makarna, herse, yalancı dolma, et dolması, kabak çiçeği dolması, ıspanak, patlıcan ve patates musakkası, kuru fasulye, pırasa, taze fasulye, kolokas, izgara ve kebablar, hamur işleri, balık çeşitleri, çorbalar ve özellikle onlarca çeşidi olan “mezeleri” Kıbrıs mutfağının zengin menüsünü oluşturur. “Şeftali kebabı”halkın şeftaliyle şekil olarak değil ama yumuşaklık ve lezzet güzelliği nedeniyle benzerlik kurmuş olduğu çok güzel lezzetli “özel bir kebabtır.” Humus, cacık, tahin, beyin salatası, turşu çeşitleri, patates salatası, samarella, yoğurt salatası, pastırma , bakla, dil, salatası, kızarmış hellim, çakızdez ve siyah zeytin, ahtabot, kalamar, gabbar ve kereviz turşusu, kereviz, cehennem topuzu, enginar, çiçek lahanası, kişniş (koliandro) gibi birbirinden lezzetli bütün bu mezeleri ve kebabları, kıbrıs’ın güzel yerli şarabı, meyve suları, brandisi, zivaniyası ve rakısıyla pek güzel gider.

Tatlılar, özellikle ekmek kadayıfı, samsı, lokma, fırın katmeri, şammali, tel kadayıfı, şamişi, sucuk, bişi, paluze, golifa, simit helvası, erişteli sütlaç, sütlü börek, kekler ve ev baklavaları, yemek dışında ikram edildikleri gibi yemek sonrasında da yenilebillir. Pirohu nor böreği, mantar böreği, tatar böreği, çörek, kıymalı börek, kabak böreği, ıspanaklı börek, zeytinli hellimli bidda, tahinli pilavuna, hamur işlerinin en güzel ve lezzetli isimleridir. Kıbrıs’ın yerli yemeklerini yapan pek çok restoran vardır. Bunların dışında İtalyan, Fransız, Çin ve Hint yemeklerini yapan dünya standartlarında İSO 22000 belgeli çok iyi restoranları da bulunmaktadır.

El Sanatları

Kıbrıs’ın evlerinde büyükanneler, çocuklarına ve torunlarına çeşitli el mahareti isteyen işler öğretirler. Lefkara bu işlerin başında gelir. Lefkara Köyünde yapılıp yayıldığı için bu ismi almıştır. Geçmiş yıllarda halkın kendi kullanımı için yaptıkları bu elişleri, bütün turizm merkezlerinde olduğu gibi Kıbrıs’ta da artık turistik bir obje olarak üretilip pazarlanmaktadır. Kıbrıs’ta en güzel örnekleri görülen ve çeşitli desenler şeklinde kesilerek işlenmesinden meydana gelen İpek Kozası İşi, kıymetli bir elsanatları ürünüdür. Genelde cam çerçeve içinde sunulur. Bir duvar süsü olarak kullanılır. Desenleri, çiçek, yaprak ve çeşitli motifler içerir.

Bazı otların, sazların ve bitkilerin sapının, yapraklarının, dallarının ince şeritler haline getirilip işlenmesiyle sele, sepet, sesta gibi özgün ürünler üretilmektedir. Bu ürünler evlerde kullanılır, ayrıca el sanatlarının bir ürünü olarak turistlere satılarak, üreticilerine bir gelir sağlar.

Kuzey Kıbrıs’ın el sanatlarının en güzel örneklerini ağaç oymacılığının şaheserlerini içeren sandıkları oluşturur. Bu sandıklar çeşitli boylarda, genelde Servi Ağacından üretilmektedir. Üzerlerine usta eller bir dantel inceliği ile çeşitli motifler, çiçekler, kuşlar, yapraklar, geometrik desenler işler.

Halk Dansları

Kıbrıs Türk Halkı, halk danslarına da çok önem verir. Düğün törenlerinde ve çeşitli etkinliklerde oynanan bu oyunlar kız erkek oyuncuların birlikte oynadıkları hareketli oyunlardır.Göz alıcı renklerde, yörenin folklorik özelliklerine göre hazırlanan dans kıyafetleri, Kıbrısa özgü renk, desen ve el işi unsurlarla bezenerek görsel bir şölene dönüşür. Uluslararası Folklor Festivallerine katılan KKTC Halk Dansları Ekipleri pek çok ödül kazanmışlardır.

Tiyatro ve Sahne Sanatları

Karagöz ve Hacivat gibi gölge oyunu bu sanat dalının Osmanlı İmparatorluğu zamanından kalma en önemli örneğidir. Kıbrıs Türkünün ilk tiyatrosu olan İlk Sahne 1963’de kuruldu, daha sonra 1966’da Devlet Tiyatrosu adını aldı. Kıbrıs Türk Devlet Tiyatrosu, ülke içinde ve dışında çeşitli oyunlar sahneye koymuştur. Kıbrıs’ta yerli ve yabancı Tiyatro topluluklarının sergilediği oyunlar ilgiyle takip edilmektedir. Tiyatro festivalinde ülke içinden ve dışından gelen bir çok Tiyatro topluluğu çeşitli temsillerle adanın kültürel hayatına renklilik katar. Üniversitelerin çok uluslu öğrencilerinin sosyal etkinlikleri sayesinde adanın sanatsal faaliyetlerinde de bir yoğunluk yaşanır.

Huzurlu, sakin ve dinlendirici bir tatil ülkesi olan Kuzey Kıbrıs’ ta gece hayatı özellikle sahillerde yoğunlaşan diskotek, bar ve gece kulüplerinde son derece hareketli geçer. Çeşitli Türk, Hint, Çin, Fransız ve İtalyan restoranlarının bulunduğu mekanlarda ise canlı müzik eşliğinde nefis yemekler yenebilir. Yaz mevsiminde Girne Antik Limanını çevreleyen restoran ve barlarda romantik bir atmosfer içinde keyifli akşamlar yaşanır. Bunun yanında büyük otellerin gazinoları ise sabaha kadar hizmet verirler. Yaz aylarında Girne Limanından kalkan gezi tekneleri ise hem müzik, hem yemek ve hemde deniz imkanını turistlere sunduğu için çok tercih edilir.

Halk Müziği ve Türk Sanat Müziği

Kıbrıs Türk Halk Müziği’nin kendine has gelişmiş yerel özelliklerinin yanısıra, Anadolu Halk Müziğinden de etkilendiği görülmektedir. Bir çok halk şarkısı bulunmaktadır.

Devletçe kurulan Türk Halk Müziği Gurubu ve özel müzik gurupları günümüzde aktif olarak Türk Halk Müziği etkinliklerine katkı da bulunmaktadır.

Klasik Türk Müziğine, devletin önemli katkıları nedeniyle günümüzde pek çok Klasik Türk Sanat Müziği uğraşanı bulunmaktadır.

Çeşitli zamanlarda düzenlenen Türk Sanat Müziği konserlerine halk tarafından büyük rağbet gösterilmektedir.

Güzel Sanatlar

Modern anlamda güzel sanatlarla uğraşı 20. yüzyılın ortalarında başlamıştır. Çağdaşlaştırılan eğitim sistemi sayesinde sanatta hızlı bir gelişme yaşanmıştır. KKTC’in sanatı ve sanatçıları uluslararası sanat ortamında yerini almıştır.

Pek çok sanatçı uluslararası alanda faaliyetlerini başarıyla icra etmektedir.

Kıbrıslı sanatçılar, resim, heykel, seramik, müzik, fotograf, şiir, edebiyat, karikatür ve film alanlarında üstün başarılar göstermektedirler.

Devlet her yıl çeşitli dallarda verdiği ödüllerle sanatçılarını teşvik etmektedir.

Klasik Müzik

Devlet Senfoni Orkestrası ve Korosu 1975’de kurulmuştur. Senfoni orkestrasının geleneksel konserleri vardır. Yılın belirli aylarında Kıbrıs’ta müzik festivalleri yapılır. Girne bu konuda oldukça ilerdedir. Bellapais Manastırı bir Klasik Müzik Platformu olup pekçok uluslararası sanatçıya ev sahipliği yapar. Popüler müzik, gençlerin rağbet ettiği bir tarzdır.

Güzelyurt, Girne, Gazimağusa, İskele ve Lefkoşa’da yılın belirli günlerinde festivaller düzenlenir. Bu festivallere yerli ve yabancı sanatçılar katılarak renk verirler. Birbirinden güzel turistik tesislerin kongre, konferans ve konser salonlarında bütün bir yıl çeşitli sanat etkinliği yapılmaktadır.

Kıbrıs Türk İnsanı, kültürel ve sosyal mirasını dünyaya Medya Kuruluşları ile taşımaktadır. Ada’da 19. yüzyılın ortalarında gazete çıkarılmaya başlanmıştır. Yazılı basın yanında, 1964 yılında radyo, 1975 yılında Bayrak Radyo Televizyonu kurulmuştur. Günümüzde pek çok gazete, dergi, özel radyo ve televizyon istasyonları vardır. Bazı televizyonlar uydudan tüm dünyaya Kuzey Kıbrıs’ı tanıtmakta ve yansıtmaktadır.

Sosyal aktiviteler bakımından adanın yaşamı hareketli geçer. Sualtı zenginliği yerli ve yabancı dalgıçların ilgi odağıdır. Akdeniz’in bu temiz kıyıları, zengin sualtı bitki örtüsüne ve balık türüne sahiptir. Su dalışlarını organize eden kuruluşlar, her zevke ve her derinliğe göre, tüplü veya tüpsüz dalma olanakları sunarlar. Zengin su sporları imkanları mevcuttur. Bütün kıyılarda kamp yapılacak müsait alanlar ve kamping yerleri vardır.

Gençlerin en önemli sportif faaliyetlerinden birisi Karting’dir. Otomobil yarışları, at yarışları, köpek yarışları da yılın belirli günlerinde yapılmaktadır. Lefke ve Esentepe’de bulunan golf sahaları, Bowling salonları, açık veya kapalı spor salonları ve yüzme havuzları, minyatür sahalar spor yapmak isteyenlere hizmet veriri. Avcılık önemli bir uğraştır Kuzey kıbrıs insanı için. Av mevsimlerinde Adada ki bütün avlaklarda avcılar, yardımcıları köpekleriyle birlikte, keklik, tavşan, cikla, karga gibi av hayvanlarını avlarlar. Av hayvanları üretme merkezlerinde ise doğaya bırakılmak üzere av hayvanları yetiştirilir. Adada yaşayan keklikler, karayollarında dolaşarak karşınıza çıkıp siz şaşırtabilirler.